Unsa ba ang bun-og? Dapat ba kini ikabalaka?

Ang bun-og usa ka klase nga injury sa panit nga muresulta sa skin discoloration o black ug blue nga marka sa panit. Kini usa ka common nga injury nga usahay hinungdan sa trauma o pagkabun-og sa panit o unod. Ang bun-og mao ang hinungdan sa pagkadaot sa blood cells nga nakatago ilawom sa panit. Ang bun-og puwedeng makuha sa bisan kinsa ug sa bisan unsang edad. 

Apan dili sa tanan nga higayon kita mabun-og tungod sa impact o trauma. Unsa pa kaha ang mga hinungdan kung adunay bun-og? Unsa ang mga pamaagi aron kini matambalan? Ania ang mga pipila ka mga pamaagi. 

Causes of Bruising (Hinungdan sa Bun-og)

Kasagaran ang hinungdan nga maka angkon kita og bun-og tungod sa pagka-igo sa gahi nga butang o physical injury. Ania ang mga kondisyon nga hinungdan sa pagkabun-og sa panit. 

• Ang bun-og puwedeng makuha tungod sa injuries sa pag-ehersisyo o isports. Lakip niini ang pagka-bali sa bukog, dislocation, pi-ang, paghubag sa kaunoran ug gisi nga tendons. Kini nga mga injuries tungod sa sobra nga pag ehersisyo o sobra-sobra nga oras sa isports. 
• Nahimong hinungdan sab sa bun-og ang concussion o mild na brain injury human ang trauma o danyo sa ulo. Ang thrombocytopenia o kung adunay ubos nga platelet count kumpara sa normal kay usa sab ka hinungdan sa pagka bun-og. Makuha kini sa nagkalain-laing kondisyon sa panglawas.
• Ang sakit nga leukemia usa sab sa hinungdan sa bun-og. Ang leukemia o lain-laing klase sa blood cancer mahitabo kung adunay daghang white blood cells sa bone marrow ang usa ka tawo. 
• Ang head injury hinungdan sab sa bun-og nga makuha kung dunay danyos sa bungo, sa utok o bagolbaol (scalp).
• Ang bleeding disorder nga ginatawag nga Nemophilia A hinungdan sab sa bun-og sa panit. Mahitabo kini kung ang usa ka tawo kuwang sa protina nga gikinahanglan alang sa blood clotting. Tungod niini, adunay problema sa blood clot. 
• Ginatawag sab nga Christmas Disease, ang Haemophilia B nga usa ka talagsaon nga genetic condition kung diin ang lawas dili na makahimo og igong factor IX nga kinahanglan para sa blood clotting. Tungod niini, maoy hinungdan sa bun-og sa lawas. 
• Kung ang lawas dili maka-produce og igong factor VII, muresulta kini og factor VII deficiency og mamahimong hinungdan sa bun-og.  
• Usa pa ka genetic disorder kung diin ang lawas walay igong factor X, hinungdan sab kini sa bun-og sa panit. 
• Ang grabe nga varicose veins hinungdan sab sa bun-og. 

Types of Bruises

Adunay tulo ka klaseng bun-og nga puwedeng makit-an sa panit:

• Ang Sub-cutaneous bruises o mga bun-og sa ilawom sa panit; 
• Intramuscular bruises o mga bun-og nga makit-an ilawom sa kaunoran; ug 
• Periosteal bruises o mga bun-og nga muabot hantod sa bukog.

Unsaon Pagtambal sa mga Bun-og

• Adunay pipila ka mga pamaagi aron matambalan ang bun-og. Ang pagtambal labing epektibo kung ang bun-og presko ug kung pula pa. Sayron nato ang mga epektibong pagtambal sa bun-og nga pwedeng himuon sa panimalay:
• Ang pagbutang og cold compress gamit ang ice pack o usa ka sa balot sa frozen nga gulay ngadto sa bun-og sulod sa baynte (20) hangtod traynta (30) minutos makatabang aron paspas ang pag-ayo sa bun-og. Puwede sab mugamit og ice nga giputos sa tualya og ipahid kini sa apektado nga lugar.
• Aron muhupay ang sakit, mamahimong muinom ug RM Paracetamol 500 MG tablets nga epektibo alang sa ginagmay nga mga sakit ug kangutngot tungod sa bun-og. Likayi ang pag-inom og aspirin aron dili mugrabe ang internal nga pagdugo.
• Kung dako ang bun-og sa batiis o tiil, isaka ang maong parte sa lawas sulod sa baynte kwatro (24) ka oras human nahitabo ang injury. 
• Mamahimong mugamit og warm compress sa sulod sa napulo (10) ka minuto pagkahuman sa kwarentay otso (48) nga oras. Puwede kining himuon sulod sa duha (2) hangtod tulo (3) ka higayon sa usa ka adlaw aron madugangan ang pag-dagayday sa dugo sa bun-og ug aron paspas kini maayo. 
• Ang apple cider vinegar nakit-an nga makatabang sa maayong pag-dagoydoy sa dugo. Puwedeng isagol ang apple cider vinegar sa init nga tubig ug gamiton isip hot compress.
• Makatabang sab ang pagligo gamit ang Epsom salt sa pagkunhod sa sakit tungod sa bun-og.
• Usa ang aloe vera sa pinaka epektibo pag-abot sa paspas nga pag-ayo sa bun-og. Mag apply og aloe gel sa apektadong lugar. 

Unsaon pagkahibalo nga kinahanglan na muadto sa doktor? 

Adunay pipila ka mga timailhan nga ang usa ka bun-og nagkinahanglan na og pagtagad sa imong doktor. Kasagaran kini tungod sa mas lawom nga hinungdan o mas grabe nga sakit. Ania ang pipila ka mga butang nga angay hinumduman:

1. Kung ang bun-og giubanan sa paghubag ug grabe nga sakit, kini usa ka dili maayo nga timailhan nga nanginahanglan og igong pagtagad;
2. Kung kanunay magkabun-og ug walay rason niini sama sa pagkabunggo o dili kaha injury;
3. Angayan usab nga moadto sa doktor o emergency room kung ang bun-og giubanan sa pagkabali sa bukog o pagkasamad sa bukog;
4. Ang bun-og kasagaran maulian human sa duha ka semana. Kung ang bun-og wala pa naga-improve o wala pa naayo pagkahuman sa upat ka semana, mamahimo na kining ipa-check-up;
5. Kung kauban sa bun-og adunay pagdugo sa lain nga bahin sa lawas sama sa ba-ba, lagos, o sa ilong;
6. Kung namatikdan nga ang presensya sa usa ka bun-og giubanan nga adunay dugo sa ihi, hugaw, o bisan sa mga mata;
7. Kung kasagaran adunay bun-og nga walay kauban nga sakit;
8. Kung kasagaran adunay itom-itom nga bun-og sa bati-is; ug
9. Kung mu-inom og blood thinning medication sama sa aspirin kay musamot ang paghubag ug pagsakit sa bun-og, importante nga magpakonsulta dayon sa imong doktor.

Kasagaran aduna tay bun-og tungod sa pagkabangga ug usahay dili ni angay ikabalaka. Apan dili dapat nato kalimtan nga puwedeng adunay mas seryosong rason kini ilabi na kung pirmi mabun-og sa walay hinungdan.