Saktong pag-atiman sa tao nga adunay dengue

Ang bulan sa Hunyo gideklarang Dengue Awareness Month niadtong 1998. Ang dengue usa ka pang tibuok nga tuig nga hulga sa panglawas sa mga tao. Sumala sa Department of Health, ang kaso sa dengue na natala para sa bulan sa Enero karong tuiga kay niabot sa 1,121. Kini mas ubos og 38% kumpara sa 1,815 na kaso niadtong Enero 2016. Dose ka tao na ang namatay tungod sa dengue niadtong Enero 2017.

Dengue 101

Ang dengue fever usa ka seryoso nga sakit na makuha sa paak sa babae nga Aedes aegypti mosquito ug hinungdan sa isa sa upat nga dengue viruses. Ang maong sakit, kung dili dayon maaksyonan, mamahimong hinungdan sa pagkamatay sa pasyente.

Sintomas sa Dengue

Ang mga musunod mao ang mga sintomas na ang usa ka tao adunay dengue fever:

• Taas nga kalintura sulod sa duha hantod pito ka adlaw.
• Pagsuka ug pagkalipong
• Pagpanakit sa tiyan
• Pagpanghuyang sa lawas
• Pagdugo sa ilong ug lagos o gums.
• Red spots sa nawong ug ubang parte sa lawas

Lakang sa Sakto nga Pag-Atiman sa Tao nga Adunay Dengue

Kung ang isa sa mga kauban sa balay o pasyente adunay dengue fever, ang mga musunod ang mamahimong buhaton:

• Papahulayon og tarong
• I-kontrol ang kalintura pinaagi sa pagpainom og paracetamol kada unom ka oras, ayaw pa-inoma og aspirin o ibuprofen.
• Siguraduhon nga nga mas ubos sa 39 degree celsius ang temperature sa lawas.
• Dili pasagdan nga madehydrate ang pasyente. Tungod sa taas nga kalintura ug pagsuka, mamahimong muubos ang fluids sa lawas. Painumon og daghang tubig, juice, o rehydration fluids.
• Dalaon dayon sa ospital ang pasyente kung makasinati na kini og pagdugo sa ilong ug lagos, pagpanakit sa tiyan, padayon nga pagsuka, pagpangbugnaw sa kamot ug tiil. Dapat sab dalaon dayon sa ospital kung adunay red spots sa panit, itom nga hugaw ug paglisod og ginhawa.

Ania ang mga signs na naayo na ug wala nay dengue fever ang pasyente.

• Normal na blood pressure, heart beat ug breathing rate
• Normal na body temperature
• Wala nay pagdugo
• Nibalik na ang gana sa pagkaon
• Dili na nagasuka
• Tarong ang pagpangihi

Tips Aron Makalikay Sa Dengue

• Siguraduhon nga limpyo ug walay lamok ang balay ug palibot. Ilabay ang naipon na tubig sa balde, flower vase aron dili kini balayan sa lamok. Ang mga lamok nagapuyo ug nagapanganak sa mga lugar na adunay naipon na tubig. Siguraduhon na matabonan ang mga butanganan sa tubig sa inyong balay. Paghuman gamiton ang mga balde, planggana, o kabo, siguraduhon na walay mabilin nga tubig dinhi. Limpyohan o tanggalon ang mga tubig na psibleng maipon sa palibot sa inyong balay sama sa mga kanal, ligid o lata. Kung adunay makita nga tubig nga ginapuy-an sa lamok, ilabay dayon kini.
• Mugamit og insect repellant sama sa katol, off lotion o RiteMED Denguetrol aron dili makaduol ang mga lamok.
• Mugamit sab og moskitero sa gabii aron dili makaduol ang lamok samtang natulog.
• Kung mamahimo, magsuot og pajama o long sleeves na sanina aron dili mapaakan.
• Pirmi isarado ang pultahan ug bintana sa balay aron dili makasulod ang lamok.

Palig-onon ang resistensya sa lawas pinaagi sa pagkaon og mga masutansya nga pagkaon ug kanunay na pag-ehersisyo.